Plany zakupu nowego dysku twardego zwykle sprowadzają się do określenia niezbędnej pojemności. Jednak na późniejszy komfort pracy z rozbudowanym systemem wpływ ma przede wszystkim wydajność nowego nabytku. Efektywna prędkość, z jaką dysk dostarcza dane do pamięci komputera, zależy od kilku podstawowych czynników. Największy wpływ na wydajność mają elementy mechaniczne, od których nawet najwolniejsza elektronika jest o dwa rzędy wielkości szybsza. Fundamentalne znaczenie ma prędkość ustawiania głowicy nad wybraną ścieżką (tzw. seek time), ściśle skorelowana z obserwowanym średnim czasem dostępu. Równie istotnym parametrem jest prędkość obrotowa dysku, rzutująca na opóźnienia (latency) w dostępie do wybranego sektora i prędkość przesyłania danych z nośnika do zintegrowanego z dyskiem kontrolera (media transfer rate). Dopiero w następnej kolejności liczy się maksymalna prędkość transferu danych do kontrolera (host transfer rate) czy wielkość dyskowego cache'u. Ogromne znaczenie ma prędkość obrotowa dysku. Zależność jest prosta: im szybciej obracają się magnetyczne talerze, tym krócej trwa wczytanie sektora przy takiej samej gęstości zapisu. Mniejsze jest także opóźnienie, czyli średni czas oczekiwania, aż pod ustawioną nad właściwym cylindrem głowicą "przejedzie" oczekiwany sektor. W przeciwieństwie do nowoczesnych CD-ROM-ów, dyski twarde obracają się ze stałą prędkością, osiągając od 3600 do 7200 rpm (revolutions per minute - obrotów na minutę). Bezkonkurencyjny pod względem prędkości obrotowej okazał się najnowszy model firmy Seagate, Cheetah ST34501 - pierwszy dysk na świecie wirujący z prędkością 10000 obr./min. Pierwsze, zewnętrzne ścieżki są wyraźnie dłuższe od położonych w pobliżu osi dysku. W nowoczesnych napędach są one pogrupowane w kilka do kilkunastu stref, przy czym ścieżki w strefach zewnętrznych zawierają więcej sektorów. Ponieważ dysk wczytuje całą ścieżkę podczas jednego obrotu, prędkość transferu danych na początkowych obszarach dysku jest największa. W związku z tym informacje podawane przez najprostsze programy testujące transfer dysku są często zbyt optymistyczne w stosunku do rzeczywistej średniej wydajności napędu. Media transfer rate - prędkość przesyłania danych z nośnika do elektroniki dysku zależy od wspomnianych już opóźnień mechanicznych oraz gęstości zapisu. Gęstość tę równolegle do promienia dysku mierzy się liczbą ścieżek na cal (TPI), zaś prostopadle (wzdłuż ścieżki) obrazuje ją liczba bitów na cal (BPI). Obie wartości można wydatnie zwiększyć, stosując technologię PRML.